Louis Poulsen

design lampen

Al sinds 1874 is Louis Poulsen een bedrijf gespecialiseerd in het produceren van Danish design lampen. De slogan van Louis Poulsen is letterlijk vertaald: vorm volgt functie. De functie en vorm (of design) van de Louis Poulsen lampen zijn bedacht en gemaakt: om zoals ze zelf zeggen natuurlijk licht en het ritme daarvan te ondersteunen en weerkaatsen.

Tweede mantra is dat elk detail in de designs gefabriceerd door Louis Poulsen haar eigen doel en ‘purpose’ heeft. Als wereldwijd design merk is de Louis Poulsen lamp overal terug te vinden. De design lampen zoals bijvoorbeeld de PH5 lamp, de artisjok “Artichoke”, de AJ hanglamp en tafellamp, de Charlottenborg PH6 ½, de contrast lamp “PH Kontrast” en de Lampetit zijn allemaal iconische design lampen die al vele decennia wereldwijde bekendheid genieten. 

Historie van Louis Poulsen in Danish design

Ludvig R. Poulsen begint aan zijn avontuur in 1874 met een import en export bedrijf in wijn, Kjøbenhavns direkte Vin-Import-Kompagni. Na niet heel veel succes sluit het bedrijf haar deuren weer in 1878. In 1892 start Ludvig zijn tweede bedrijf nu in gereedschappen en elektra. Vier jaar later komt neef Louis Poulsen ook in de zaak werken en neemt de zaak over in 1906 na het overlijden van Ludvig. In 1911 komt Sophus Kaastrup Olsen als partner erbij en samen werken ze gestaag aan het succes en hernoemen ze het bedrijf Louis Poulsen & Co. 

Ze brengen hun eerste brochure uit in 1914 en het is niet veel later dat Sophus het gehele aandeel van Louis in de firma over koopt voor 10 duizend kronen. Onderdelen van licht armaturen staan al snel daarna op de maaklijst bij Louis Poulsen en meerdere decennia is dat een core business en vanaf daar is het natuurlijk maar een kleine stap naar het maken van lampen. 

Poul Henningsen

Poul Henningsen begint bij Louis Poulsen in 1924. Met Poul Henningsens lamp design voor de Parijse expositie “Exposition Internationale des Arts Decoratifs & Industriels Modernes" wint hij daar voor Louis Poulsen een gouden medaille. Henningsen had op dat moment al wat successen op z’n naam staan met onder andere de Slotholmslampen, straatverlichting maar dan wel mooie, in 1921. 

Maar de klapper volgt in 1926 met zijn eerste PH designs, die meteen exposure krijgen in het dan nieuwe Forum in Kopenhagen. De lampen hebben drie schalen “Treph” en vormen de basis voor veel van zijn latere PH design varianten die als hanglamp, tafel lamp en wand lamp uitgebracht worden. In 1942 bedenkt Poul Henningsen de PH Tivolilampen, zo gedesigned om licht te geven in de Kopenhagen Tivoli tuinen maar om niet op te vallen voor vliegtuigen die overvliegen. 

In datzelfde jaar komt het design van de PH Sprirallampen uit, een voor die tijd zeer spectaculair design dat speelt met licht en een eerste aanzet moet zijn geweest naar de PH Kuglen uit 1957, de PH Koglen (beter bekend als de Artisjok of Artichoke) uit 1958 en de PH Kontrastlampen in 1962. Allemaal lampen die een crossover design zouden kunnen zijn tussen de PH Spirallampen en de PH designs uit de jaren 20. 

PH5

Als kers op de design taart komt in 1958 de PH5 lamp uit, een prachtig lamp design dat al een halve eeuw weergalloos populair is en nog steeds wordt gemaakt door Louis Poulsen. De 5 in PH5 is afgeleid van de grootste schaal van de lamp die 50 cm in diameter is, een naamgevings tactiek die dan al enkele decennia meegaat. In 1994, 100 jaar na de geboorte van Poul Henningsen viert Louis Poulsen & Co. deze gelegenheid met de uitgave van een boek over de historie van de PH lamp. Ook komen er in dat jaar nieuwe edities van de PH tafel lamp en de PH 5/5 “Treph” hanglamp met drie schalen uit de late jaren 20.  

Arne Jacobsen

Arne Jacobsen is een gast designer bij Louis Poulsen en hoewel hij niet de legacy designer voor Louis Poulsen is zoals Poul Henningsen dat was, zijn Jacobsen’s designs toch zeer bepalend geweest voor de late jaren 60 en 70 bij Louis Poulsen. De twee meest bekende designs van Jacobsen zijn in de late jaren 50, 1957 om precies te zijn, de AJ-lampen. Deze reeks lamp designs voor het Scandinavian Airlines Hotel (SAS-Hotel) omvat een kenmerkend kap design en wordt toegepast als buro lamp, wand lamp, staande lamp en kleinere buro lamp, de AJ tafel mini. Deze design serie wordt gelinked aan zijn 3300 serie stoelen voor Fritz Hansen die kwa design vergelijkbare vormen en curvatuur hebben.

De AJ design lamp serie was oorspronkelijk verkrijgbaar in licht grijs, donker bruin en zwart, later werd de lamp in meerdere kleuren, zoals ook wit bijvoorbeeld, verkocht. Een jaar later, 1958, en ook voor het SAS Hotel ontwierp Arne Jacobsen de AJ Royal lamp, ook wel de AJ Pendlen. De AJ Royal is een breed semi globe hanglamp design met een losse binnen kap. Deze binnenkap zorgt voor een scheiding van het licht van de vier lampen tussen binnenkap en buitenkap en de centrale lamp in de binnenkap. Resultaat is diffuus licht naar boven en geconcentreerder licht naar beneden. Arne Jacobsen’s lampen voor Louis Poulsen zijn nog steeds in productie en ogen nog steeds zeer modern.

Verner Panton

Design ‘wild one’ en kettingroker Verner Panton heeft net als Arne Jacobsen enige tijd gedesigned voor Louis Poulsen. Panton’s liefde voor kunststoffen in zijn designs en de daaruit volgende vorm flexibiliteit heeft een belangrijk effect gehad op de designs die hij bij Louis Poulsen uitbracht. Hij designed voor Poulsen de Visor of Moon lamp in 1960. In 1968 designed hij een zeer succesvolle lamp serie genaamd de Flowerpot, een halve bol hangend en daaronder een kleinere halve bol die de lamp fitting afschermd. Deze Flowerpot lampen kwamen uit in alle denkbare varianten zoals hanglampen en ook staande lampen. Niet veel later in 1970 komt zijn VP Globe lamp uit. De Globe lamp is een eclectisch hanglamp design van een doorzichtige bol in perspex met daarin verschillende hangende schalen van metaal in chroom en in kleur rood. In 1971 komt Louis Poulsen met nog een Panton design, namelijk de Panthella. De Panthella wordt uitgebracht zoals kenmerkend voor Louis Poulsen in een reeks van staande lamp to buro lamp en in meerdere dimensies. De Panthella lamp is in een gekleurde acryl gemaakt en is gelimiteerd tot een witte kleur. Poulsen heeft voor speciale projecten ook gemetalliseerde varianten in chroom esthetiek uitgebracht. Nooit komt er duidelijkheid over de rol van Panton in het design van de Lampetit, een buro lamp met rechte vormen in hard plastic met ingebouwde transformator. Panton heeft zijn rol in dit design nooit bevestigd of ontkend, echter soms linked Louis Poulsen Panton aan dit design.

Vintage lampen van Louis Poulsen

Nog steeds zijn veel van de historische design lampen van Louis Poulsen in dagelijkse productie. Rijst natuurlijk de vraag, nieuw kopen of vintage kopen. Voor de reeks die niet meer gemaakt wordt is het natuurlijk makkelijk, zoals bijvoorbeeld de PH Kontrastlampen uit 1962, destijds al behoorlijk duur om te maken en daardoor niet meer revived in de 21ste eeuw. Echter zelfs voor de modellen die nog in productie zijn is verzamelaars en designista er veel aan gelegen om de vroege series te bezitten. Er is binnen een bepaald design altijd een zeker verloop in productie technieken en assemblage efficientie leidt in veel gevallen tot kleinere en grotere aanpassingen van het originele design. 

Bronnen

  1. Erik Steffensen, Danske Designere, Poul Henningsen, Lindhardt Og Ringhof, Egmont, København, Denmark, 2005, ISBN 978-87-11-33961-9
  2. Ida Engholm, Danske Designere, Verner Panton, Lindhardt Og Ringhof, Egmont, København, Denmark, 2004, ISBN 978-87-11-45982-9
  3. Carsten Thau – Kjeld Vindum, Danske Designere, Arne Jacobsen, Lindhardt Og Ringhof, Egmont, København, Denmark, 2002, ISBN 978-87-11-33963-3
  4. Charlotte & Peter Fjell, Tashen decorative art series, Scandinavian Design, Design of the 20th Century, 1000 lights, www.taschen.com, ISBN 978-3-8365-4655-3, ISBN 978-3-8365-4458-0, ISBN 978-3-8365-4656-0, ISBN 978-3-8365-4676-8, ISBN 978-3-8365-4106-0, ISBN 978-3-8365-4452-8